Na een ingrijpende verbouwing is het Veluws Museum Nairac weer open. De openingsexpositie Feest! toont het fonkelende werk van de Amsterdamse schilder Martin Monnickendam (1874-1943). De schilder was begin twintigste eeuw enorm populair, maar raakte na zijn dood in de vergetelheid.
Monnickendam was een schilder van het bruisende stadsleven. Hij schilderde graag het prachtig uitgedoste uitgaanspubliek, de drukke winkelstraten en vrolijke feestgangers. Vanwege zijn felle kleurgebruik werd hij vaak vergeleken met de kunstenaars Kees Maks en Jan Sluijters. In het buitenland werd hij beschouwd als één van de leading Dutch painters. In 1943 overlijdt Monnickendam aan een longontsteking en zijn vrouw en kinderen verhuizen met zijn kunstwerken naar de Veluwe. De schilderijen kwijnen weg in een donkere schuur en de schilder raakt vergeten.
Dankzij de inspanningen van Stichting Vrienden van de schilder Martin Monnickendam is zijn ster weer rijzend. De tentoonstelling in de nieuwe vleugel van Museum Nairac moet de bezoeker duidelijk maken waarom. In de grote zaal hangen de monumentale werken van Monnickendam. De stillevens overweldigen de bezoeker direct. De bloemen spatten van het doek en de vruchten rollen bijna uit de lijst. Volgens conservator Priscilla van Leeuwen gebruikte Monnickendam bitumenverf. Van Leeuwen: ‘Deze verf heeft aanvankelijk een intense kleur, maar verdonkert. De schilderijen hadden eigenlijk meer kleur.’ Nog kleurrijker? Het is moeilijk voor te stellen.
In de grote zaal hangen verder portretten en theatervoorstellingen. Het zijn de werken waarmee Monnickendam furore heeft gemaakt. ‘Monnickendam schilderde graag mensenmassa’s’, vertelt Van Leeuwen. ‘Hij schilderde bijvoorbeeld meestal het publiek en niet de artiesten. Tussen de rokende en flirtende gasten gebeurde het. Ik denk dat het publiek voor hem meer eeuwigheidswaarde had.’ Het is alsof je zelf tussen de afgebeelde mensenmassa staat. Of ertegenover, in een loge aan de overkant in de schouwburg. 
Elk persoon heeft een eigen verhaal: de mensen op het doek leven.
Monnickendams stijl is lastig te duiden. Is het impressionistisch? Is er een vleugje Isaac Israëls en George Breitner in te bespeuren? Volgens van Leeuwen zijn die invloeden wel aanwezig. ‘Monnickendam is ongeveer uit die tijd. Men keek naar elkaar. Maar hij is altijd zijn eigen weg gegaan. Hij heeft daardoor toch een geheel eigen stijl.’ De kleine zaal is in dit opzicht erg interessant. Foto’s, schetsen, voorstudies en eindresultaat hangen bij elkaar en geven een bescheiden inzicht in zijn werkwijze.
(Gepubliceerd in de Telegraaf)